JURASSIC SU

SŁONECZNIKOWA ® EWOLUCJA !

• Średnio-wczesne kwitnienie i dojrzewanie
• Dobry wigor początkowy
• Wysoka odporność na mączniaka
• Zawartość tłuszczu w nasionach [49-50%]
• Średni pokrój roślin bezpieczny dla uprawy
• Typ nachylenia koszyczka – pośredni
• Odmiana mieszańcowa linolowa
• Odmiana tolerancyjna na tribenuron metylowy

Słonecznik różnicuje płodozmian

Nowe wymagania rynku i Wspólnej Polityki Rolnej skłaniają do zainteresowania się roślinami, których w danym gospodarstwie dawno, albo nigdy nie było. Takim gatunkiem bez wątpienia jest słonecznik. Zainteresowanie jego uprawą w Polsce w ostatnich latach bardzo wzrosło.

Obowiązek różnicowania płodozmianów jest twardym wymogiem, który będzie coraz silniej egzekwowany. Jednak rolnicy chcą mieć do dyspozycji gatunki, które są względnie łatwe w uprawie i podobnie jak zboża, kukurydza lub rzepak, można zbywać do poważnych odbiorców. Uprawa słonecznika na nasiona spełnia te warunki, zwłaszcza w odniesieniu do średnich i większych gospodarstw.

Podstawowe pytanie dotyczy oczywiście opłacalności. Otóż w ostatnim dziesięcioleciu ceny słonecznika paszowego były mocno związane z notowaniami rzepaku, do których się zbliżały. Podobny poziom można przyjąć przy sporządzaniu wstępnych kalkulacji (umiarkowany plon 20-25 dt/ha). Lepsze warunki zbytu są realne w przypadku okrzepłych plantatorów odmian erukowych, którzy zawierają kontrakty z dużymi odbiorcami skupującymi niełupki do przetwórstwa poza granicami naszego kraju.

Poważniejszych przeszkód nie ma

Decyzję o siewie słonecznika trzeba poprzeć gruntowną analizą warunków panujących w danym gospodarstwie. Klimat w większości rejonów naszego kraju raczej jest odpowiedni dla tej rośliny, jeśli uprawiane będą odmiany bardzo wczesne, wczesne lub średnio wczesne. Niestety, w Polsce nie prowadzi się oficjalnych badań nad określaniem wczesności odmian słonecznika. Toteż dostawcy nasion w tym względnie kierują się indywidualną uznaniowością. Odmiany przypisane do tej samej grupy wczesności w praktyce mogą dojrzewać w bardzo różnych terminach.

Wzrost i rozwój słonecznika w niewielkim stopniu zależy od przebiegu pogody. Współczynnik transpiracji jest dość wysoki i wynosi 500-600 l wody na kilogram suchej masy (kukurydza 300-400 l/kg s.m.). Jednak plon suchej masy słonecznika jest względnie niski, co przekłada się na ogólnie mniejsze zapotrzebowanie na wodę. Toteż roślina ta dość dobrze znosi okresowe braki opadów.

Słonecznik urośnie w większości stanowisk, których odczyn gleby będzie obojętny lub zasadowy. Nie ma dużych wymagań przedplonowych za wyjątkiem rzepaku silnie porażonego zgnilizną twardzikową, która także może go zaatakować.

Obserwacje terenowe pokazują, że mniejsze plantacje (2-3 ha) są narażone na duże straty spowodowane żerowaniem dzikich ptaków. Zdecydowanie lepiej jest w zasiewach powyżej 10 ha, gdzie szkody ilościowe i sposób żerowania rozkładają się inaczej. Na dużej otwartej przestrzeni ptaki ziarnojady obawiają się naturalnych wrogów i nie zapuszczają się w głąb pola. Dziesiątkują jedynie obrzeża.

Makroskładniki zastosować doglebowo

Wymagania pokarmowe są dość wysokie, a nawożeniowe raczej umiarkowane ze względu na niewysoki plon. Warto pamiętać, że plony niełupek uzyskiwane dotychczas w polskich gospodarstwach mieszczą się w dość szerokim przedziale 15-35 dt/ha, przy wilgotności 15-20%. Do składników krytycznych należą: potas, siarka, magnez i bor. Wszystkie makroskładniki należy stosować przedsiewnie.

Potrzeby nawożeniowe słonecznika przy plonie niełupek 25 dt/ha*

* na glebach mineralnych – według Terres Inovia

W zależności od wybranej odmiany słonecznika pokrój roślin może być zróżnicowany (krótka lub długa łodyga), co w naszym klimacie nie ma większego znaczenia. Ważniejsza jest odporność na choroby oraz zawartość kwasu erukowego. Pod względem wyglądu nasion rozróżnia się odmiany o niełupkach w czarno-białe paski i czarne. Dużą zawartością oleju cechują się odmiany o czarnych niełupkach. Natomiast paskowane niełupki zazwyczaj są cechą wyróżniającą odmiany pastewne, późne, które mają duże trudności z dojrzewaniem w warunkach klimatycznych naszego kraju.

Klasyczne odmiany słonecznika odchwaszcza się przedwschodowo herbicydami doglebowymi. Niestety, większość z nich nie radzi sobie z chwastami jednoliściennymi. Dlatego trzeba brać pod uwagę osobny zabieg powschodowy przeciwko chwastom jednoliściennym za pomocą graminicydów. Ich zaletą jest możliwość wyczekania, aż większość chwastów jednoliściennych wzejdzie i podrośnie.

Wrażliwe na herbicydy powschodowe

W wielu krajach do odchwaszczania słonecznika można wykorzystywać herbicydy nalistne zawierające tribenuron metylu bądź imazamoks. Wynika to z tolerancji niektórych odmian na te substancje czynne. Tribenuron metylu stosuje się w nich w fazie 4-8 liści w dawce 25 g/ha.

Niestety, w Polsce wspomniane substancje aktywne nie są dopuszczone do stosowania w słoneczniku, chociaż w obrocie można spotkać tolerujące je odmiany.

Duża część odmian słonecznika nie ma odporności na tribenuron metylu lub imazamoks. Wybierając odmianę warto o to zapytać. Odmiany bez tolerancji mogą słabo rosnąć bądź wykazywać objawy fitotoksyczności również na pozostałości w glebie herbicydów stosowanych do odchwaszczania przedplonów. Chodzi głównie o chlorosulfuron, aminopyralid, mezotrion i imazamoks.

Wszelkie prace na plantacji słonecznika można planować z dużym wyprzedzeniem. Termin jego siewu nakłada się z optymalnym dla buraka cukrowego. Zalecana głębokość siewu wynosi 2-3 cm przy rozstawie międzyrzędzi 50-75 cm dla odmian wysokich i 25-50 cm dla niskich. Natomiast obsada niełupek na ogół wynosi 55-65 tys./ha (30-40 kg/ha).

Zbiór słonecznika, bez względu na rejon kraju, zwykle przypada na przełomie września i października. W niektórych latach na południu kraju zbędna bywa desykacja i można zebrać niełupki o wilgotności 12-15%.

Pewną barierą w uprawie słonecznika może być wyposażenie techniczne. W szczególności potrzebny jest dostęp do opryskiwacza o wysokim prześwicie w celu przeprowadzenia przynajmniej dwóch zabiegów ochronnych oraz heder do zbioru słonecznika. Chociaż po niewielkich modernizacjach i wyregulowaniu kombajnu słonecznik można kosić hederem zbożowym. Natomiast nie zaleca się używać hederu do kukurydzy, bo może powodować wysokie straty plonu.

Sprzedaż nie sprawia problemu

Możliwości zbytu niełupek są coraz większe, zarówno w kraju, jak i za granicę. Zainteresowanie słonecznikiem przejawiają producenci pasz dla drobiu i zwierząt hobbystycznych. Przetwórstwo krajowego słonecznika na olej jest znikome. Nawet małe tłocznie nie chcą się zajmować jego przerobem, bo wstępna obróbka wymaga obłuszczania nasion przy użyciu bardzo drogiej maszyny. Odmiany erukowe cieszą się dużym zainteresowaniem eksporterów, którzy nabywców znajdują choćby za naszą zachodnią granicą.

Uprawa słonecznika nie jest zbyt skomplikowana i można się jej dość szybko nauczyć. O wiele ważniejszy jest prawidłowy dobór odmiany.